🏡 Przejdź do Wislon.tv
Z
Za frajer - za darmo Za sobom (za dupą) - z tyłu, za kimś Zabacyć (sie) - zapomnieć (się) Zabijok – osoba mająca skłonności do nadużywania przemocy do morderstwa włącznie. Zachachmyncić - zapodziać, zgubić Zachocholić - okryć chochołem Zachylić (się) - schować, przykryć, zasłonić (się) Zacukać się - poplątać się w mowie Zadać, zadawać - dać pokarm zwierzętom Zadługo - za jak długo Zadowić, udowić - zadławić, zadusić Zadyrdać - dobiec do celu (dyrdy, dyrcki – szybko) Zadziora – drzazga wbita w ciało, kłótnik, awanturnik, zaczepiający innych; osoba kłótliwa. Zadziorny - porywczy Zafarbić - zabarwić Zagłowić (się, kogoś) - mieć rozterkę, spowodować rozterkę u kogoś. Zagłówek - coś pod głowę do spania Zagnać - zapędzić (-zegnać- – przyprowadzić) Zagniywać się - obrazić się, zagniewać się Zagorzeć - zaczadzić się Zagónić się - zapedzic się Zagrać kawołek - zagrac melodię Zaharyndować, wyharendować - wydzierżawić Zaiwaniać - biec bardzo szybko Zaiwanić - ukraść Zajonć - zająć np. krowy w szkodzie Zajrzyć do kogo - odwiedzić kogoś Zajstrówać - nadskakiwać, starać się przypodobać Zajzajer - kwas solny Zakcieć - mieć bardzo dużą ochotę Zaklonknonć się - zapaść się, wgnieść się Zakurzyć - zapalić fajkę lub papierosa Zakuśtykać - dojść do celu utykając Załopuścić się - zaniedbać się Załoś - żal, żałość Załośliwy - żałosny, obraźliwy Zamknonć - zamknąć na klucz lub kłódkę (przeciwieństwo odemknąć) Zamorzyć - zagłodzić Zanosić się na deszcz - zachmurzać się Zapasać się - założyć zapaskę, ale również zapiąć pasek u spodni Zapaska, zopaska - fartuch Zapatrzeć się na kogo - zauroczyć się kimś Zapiyrać, zopiyrać (drzwi) - zamykać drzwi na klucz, podpierać je od wewnątrz Zapodzieć - zgubić Zapolić się - zarumienić się, ale też mocno się zgrzać, spocić Zapora - zasuwka do drzwi Zapraska, zopraska - metalowy element przechodzący przez drzwiczki, np. na kłódkę Zaprowadzić taniec - rozpocząć tańce Zaprzyć - zamknąć za pomocą zapory np. zasuwy Zaprzyć drzwi - zamknąć drzwi (podeprzeć, zasunąć zasuwką lub zamknąć na klucz) Zapuszczony - zaniedbany (np. ogród) Zapyziołek - osoba nie dbająca o higienę osobistą Zarazić, zarazać - zatknąć, założyć, zasadzić, np. piórko za opaskę kapelusza Zarobić (coś) - otrzymać lanie za swoje zachowanie Zarościć się - zaróść, przyjąć się młode pędy krzaków, traw itp. Zartownik – osoba skłonna i umiejąca żartować Zasiadać (za stołem) - siadać przy stole Zastrugaczka - temperówka Zasypać (coś) - wsypać do czegoś np. zboże we młynie na śrutę Zaś - znowu, znów Zaś ta - gdzież by Zaślaktówać - zaszlachtować, zabić Zatknonć - stracić powietrze (możliwość oddychania) Zatracony - przeklęty Zatropić, tropić - umęczyć, męczyć Zatworzyć - zamknąć, ale również zatworzyć się - stanąć słupem, oniemiać z jakiegoś powodu Zatyndy - tymczasem Zatysić - przydusić Zaujonć się - przyjąć się (o roślinach) Zawartogłowić - stracić od uderzenia świadomość miejsca i czasu Zawcora - przedwczoraj Zawdy - zawsze Zawdzioć - nałożyć na coś, zahaczyć o coś Zawiyść - zaprowadzić, doprowadzić Zawodzać - przeszkadzać, zawadzać Zawrzyć - zamknąć (ale nie na klucz) Zawrzyć, przywrzyć - przymknąć, przywrzeć (przeciwieństwo odewrzeć) Zaziyrać - zaglądać Zaźreć - zajrzeć Zbereźnik, zbereźnica - ktoś mało kulturalny, rozpustnik Zbereźny, zbereźnik - lubieżny, mało delikatny, niekulturalny Zbierkać - stłuc się, potłuc się Zbijok - osoba leniwa; próżniak, mieszczuch Zbijać bonki – obijać się, próżniaczyć Zboleć - zepsuć się, nadczernieć (o warzywach) Zbuk - zepsute jajo Zbyć cego - postradać coś Zbytki - figle, psoty Zbytni - zbędny, niepotrzebny Zbywać się, przezbywać się - przekomarzać się Zciyrpnonć - zdrętwieć Zdaje się - wydaje się, że Zdały - przydatny Zdechlok - zdechlak, człowiek lub zwierzę o bardzo wątłym zdrowiu Zdolić, wydolić - potrafić, dać radę Zdrygać - wzdrygać Zdupcać - spieprzać, uciekać Zdupcać - uciekać, spadać Zdyb – pierwotnie żbik; osoby małomówne, nieobyte, nietowarzyskie, niezręczne, mrukliwe i często głupkowate. Zdybać, przydybać - znaleźć, złapać, dopaść Zdychlok – zdechlak; mężczyzna słaby fizycznie. Zdziadówać się - zubożeć Zdzióbany - podziobany Zećmić się - ściemnić się Zegnać - przyprowadzić (-zagnać- – wyprowadzić w pole) Zejrzyć - spostrzec Zejść na dziady - zbiednieć Zeleźniok - żeliwny garnek, ale również czarny kapelusz Zeńcos, zeńcorza, zeńcorecka - żniwiarz, żniwiarka, żniwiareczka Zeprzałe - zepsute, zaparzone Zeprzałe - zwiędłe i nadgniłe Zesiadnonć - zsiąść Zetlały, zetlany - spróchniały, zmurszały Zeziór, zezoń - osoba z wadą wzroku, zezowata. Zezuć - zdjąć obuwie Zezuć się - zdjąć obuwie Zezuwać - zdejmować buty Zezuwne - obuwie łatwo zdejmowalne z nóg, rozbite Zeźlić się - zezłościć się Zganić - zegnać na kogoś, wskazać kogoś jako sprawcę Zgardzić - wzgardzić Zgodać się - dogadać się Zgroty - graty Zgrzoć sie, ugrzoć sie - spocić się Zgrzynda - zrzeda, maruda Zgrzybieć - skrzypieć Zgulać - przydać się (Bronowice Małe) Ziajać - ziewać, łapczywie szybko oddychać Zimiór – osoba zimna, nieobyta towarzysko i niekulturalna. Ziobro - żebro Ziokać - przyglądać się z zazdrością i narzekać Ziorać - źle (krzywo) patrzeć na kogoś i dodatkowo głośno krzyczeć Ziorko - ziarno Zlezany - zleżały, zależały Zmajstrówać - spsocić Zmarnić - oddać coś poniżej wartości, stracić przez nieuwagę Zmarzlok, zmarzloch – zmarzluch; osoba wrażliwa na zimno. Zmierzły, zmierzioły, zmierźlony - dokuczliwy, upierdliwy, nieznośny Zmitrynzyć - tracić czas nadaremno Zmyśny, smyśny - zmyślny, śmieszny, sprytny Znacy się - znaczy się, jest właśnie tak, tak uważam Znać ze - widać, że Znajdek - nieślubne dziecko. Zniedobocku - niespodziewanie Znoworzyć - przyzwyczaić do czegoś dobrego Zociyrka - danie z tartych ziemniaków, lub mąki Zocyna - zaczyn do chleba Zod, zodek - tył, tyłek Zoduch - brak tlenu w nie wietrzonym pomieszczeniu, zaduch Zodziyra - zadra (ktoś dokuczliwy) Zojdo - wole u ptaków, ale również brzemię, tobół (chustka lub płachta zawiązana przez ramię, w ten sposób, że stanowi rodzaj worka) Zolewajka, zolywka - zupa ziemniaczana zalewana żurkiem Zolyś - zatkać się, zapchać się Zołza – kobieta złośliwa i dokuczająca innym. Zoparte, zbuk - o jaju, które zepsuło się przy wysiadaniu przez ptaka domowego (zezoparciało, zoparciało się) Zopaska – zapaska, damski fartuch Zopolnica - w stodole przegroda z desek między klepiskiem (boiskiem) a zostroniem (zapolem) Zorowie - ruchoma część dachu w stodole, aby fura wyładowania zbożem, lub sianem mogła wjechać na boisko. Zotylnica - tylna, ruchoma część skrzyni wozu Zryktować, przyryktować - przygotować do użycia Zrynkowiny - zaręczyny Zur - żur, żurek Zwada - kłótnia, wadzenie się Zwijać się - uwijać się, spieszyć się (sfijać się – zwijać się) Zwlecony - ktoś, kto się przyplątał do kogoś nie wiadomo po co i pozbyć się go trudno Zwonek - dzwonek Zwycajnym być cego - być przyzwyczajonym do czegoś Zwydźżyć - zwydrzeć, być przyzwyczajonym do czegoś lepszego Zwyrtać, obyrtać - przewracać Zychcyk - gra w 66 Zydel - oparcie u ławy (inaczej niż w jęz. Polskim gdzie zydel oznacza stołek bez oparcia) Zygać - zaczepiać, drażnić kogoś Zymby, łobijać zymby do kogo - obmawiać kogoś Zyniac - chętny do ożenku Zyniacka - ożenek Zynonć - gnać np. bydło (wyzyń, zazyń) Znonć – rżnąć; grać. Zyrdź, zyrdka – żerdź, żerdka, długi kij Zyrny - żarłoczny, nienajedzony Ważne: W godce krakoskiej pary słów: zawrzeć - zamknąć i otworzyć/odewrzyć - odemknąć, nie są idiomami. Znaczą zupełnie coś innego. Np. zawrzeć drzwi oznacza, ze w drzwiach nie przekręcamy klucza w zamku, ani nie zakładamy kłódki. Gdybyśmy to zrobili, to byśmy te drzwi zamknęli. Jest jeszcze słowo przywrzeć, czyli trzeba zostawić szparę pomiędzy drzwiami, a futryną. Jeżeli drzwi są zawarte, to je po prostu otwieramy, ale gdy są zamknięte na klucz lub kłodkę, to je musimy odemknąć!